Joepi, de dagen lengen weer.

door **p e t e r** op 01 jan 2012 22:00

--------------- de lengte van de dag -------------------------------

De lengte van de dag, gezien als tegenstelling tot de nacht, hangt direct samen met de hoogte die de zon bereikt als die precies in het zuiden staat.

Zoals bekend varieert de daglengte enorm door het jaar heen.
Rond 21 december staat de zon het laagst en is de dag het kortst(minder dan 8 uur), rond 21 juni is de hoogte maximaal en is de dag het langst(meer dan 16 uur). Door de schrikkeldag verschuiven deze data eens in de vier jaar.

Tot zover lijkt alles duidelijk. Maar toch blijkt het niet zo te zijn dat vanaf 21 december de zon alweer eerder op gaat komen.

Dat gebeurt pas vanaf begin januari.
Terwijl de zon vanaf 13 december al weer iedere dag ietsje later ondergaat!

Op 12 december gaat de zon dus het vroegst onder, en rond 1 januari komt de zon het laatst op.

Dat lijkt vreemd, maar het heeft allemaal te maken met het feit dat het midden van de dag niet steeds op hetzelfde tijdstip valt.

Het midden van de dag verschuift iedere dag een beetje. En dat heeft weer te maken met het feit dat de baan van de aarde om de zon geen cirkel is, maar een ellips.

Daardoor is de baansnelheid gedurende het jaar steeds een beetje verschillend, en daarmee ook de lengte van het etmaal. Het zonne-etmaal duurt dus niet telkens 24 uur, maar soms wat langer, en soms weer wat korter dan de gemiddelde zonnedag.

------------- daglengte in de praktijk -----------------------

Vanaf ongeveer 27 december tot en met 5 januari komt de zon, in het midden van Nederland, om 8.48 uur op.

Vanaf 5 januari gebeurt het elke dag ongeveer een halve minuut vroeger, daarna gaat het geleidelijk aan sneller.

Rond 13 januari gaat het met ongeveer 1 minuut per dag,
half februari met ongeveer 2 minuten per dag,
eind maart met ongeveer 2,5 minuut per dag.
Daarna gaat het lengen van de dag geleidelijk weer steeds langzamer, tot aan het begin van de zomer wanneer de dagen de grootste lengte hebben.

Rond 16 januari komt de zon om 8.41 uur op. Dat is dus nog pas 7 minuten vroeger dan omstreeks Nieuwjaar, en in de praktijk nauwelijks te merken.

Rond 1 februari (zon op 8.21 uur) is het 's ochtends al bijna een half uur eerder licht, dat is dus al een heel verschil met 5 januari (zon op 8.48 uur) van 37 minuten, en goed merkbaar.

Voor zonsondergang geldt een soortgelijk verhaal, maar met andere data.
Van ongeveer 12 tot 15 december gaat de zon al om 16.27 onder.
Rond 1 januari is dat 16.38 uur (11 minuten winst),
Rond 16 januari 16.58 uur (31 minuten winst, al heel goed te merken),
Rond 1 februari 17.27 uur (60 minuten winst).

Overigens hangt de hoeveelheid daglicht niet alleen af van de zonshoogte (afhankelijk van datum en tijd), maar ook van de bewolking. Bij helder weer kan men de indruk krijgen dat de dagen al aardig gaan lengen. Op een zwaar bewolkte dag lijk het of die winst meteen verdwenen is!

------------------------- midden vd dag -------------------

Het midden van de zonne-dag(en dus ook het begin en het einde) verschuift als gevolg van

1. de ellips-vormige baan van de aarde om de zon.
2. de schuine stand van de aard-as t.o.v. haar baanvlak om de zon.
3. de breedte van de plaats, oftewel hoe ver van de evenaar af.

De eerste twee effecten werken met elkaar mee of elkaar tegen,
het laatste bepaald de maximale grootte,
hoe dichter bij de evenaar des te minder effect; de dagen rond de evenaar zijn dus altijd ongeveer even lang.

De richting van de schuine stand van de aarde,
en de richting van de ellips,
zijn bijna aan elkaar gelijk maar niet helemaal,
daarom komt door ellips(1.)
de zon na 21 december later(dan op ons klokje) op en
blijft het 's ochtends langer donker,
hierdoor gaat de zon ook evenveel later onder, maar
door schuine as(2.) nog wat extra later onder,
de daglicht-tijd is dus langer geworden.

Deze twee effecten tezamen hebben tot gevolg dat de hoogste stand van de zon per dag maximaal 30 seconden later of eerder kan zijn dan onze kloktijd.

Dagen kunnen dus volgens de zon langer of korter zijn dan ons klokje.

Het maximale verschil in het jaar, tussen het hoogste punt van de zon(in Utrecht) en de kloktijd, is -14 minuten (11 feb. 12:54) of +16 minuten (3 nov. 12:23)

datum----op------middag----onder--lengte--verschil in minuten
21 dec - 8:46 - 12:37:22 - 16:29 - 7:43 - 0
31 dec - 8:48 - 12:42:18 - 16:37 - 7:49 - +6
10 jan - 8:45 - 12:46:53 - 16:49 - 8:04 - +15
20 jan - 8:37 - 12:50:25 - 17:05 - 8:28 - +24

------------------------- praktijk; wanneer opletten ? ------------------------

Als je na 21 december vooral let op "hoe vroeg het licht wordt" lijken de dagen nog steeds korter te worden!

Als je na 21 december vooral let op hoe laat het donker wordt" beginnen de dagen meteen te lengen.

Na 5 januari begint het daglicht ook weer eerder te schijnen (op ons klokje) dan de dagen ervoor.

---------------------------- snelheid -----------------------

Omdat de zon uit het midden van de ellips staat, in een van de twee brandpunten, en de aarde in de winter(5 jan) het dichtst bij de zon staat, en dan ook het snelst in zijn baan om de zon loopt, is het winter-halfjaar bij ons op het noordelijk halfrond, ook 4 dagen korter dan het zomer-halfjaar.

Gemiddelde baansnelheid, ovaaltje rond de zon, 105.478 km/u = 29.3 km/s

De snelheid waarmee de aarde om haar eigen as draait verandert dus niet. Op de evenaar dus 40.000 km/24u = 1667 km/u = 0,46 km/s

Nou ja, bijna niet, door stromingen in oceanen en lucht is in winter en voorjaar de dag gemiddeld 1 duizendste seconde langer dan in de zomer en herfst.

En door de wrijving tussen aarde, lucht en oceanen gaat de aarde steeds iets langzamer rond zijn eigen as draaien en neemt de gemiddelde daglengte met 2 duizendste seconde per eeuw toe.

Bron:
http://zonnebaan.wetenschap.serverthuis.nl/LengenEnKrimpenDagLengte.htm