http://www.natuurinformatie.nl/nnm.doss ... 03629.html
(onderstaand overgenomen van bovenstaande link, bekijk ook de foto's daar), hopelijk link ik goed zo...
Zaadje dadelpalm na 2000 jaar ontkiemd
Israëlische wetenschappers is het gelukt om een jong palmboompje (Phoenix dactylifera) op te kweken uit een 2000 jaar oud zaadje, gevonden bij opgravingen in Massada. Voor zover bekend is dit het oudste zaadje dat ooit tot ontkiemen is gebracht. Het palmboompje heeft de naam Methusalem gekregen, naar zijn bijbelse naamgenoot die 969 jaar oud zou zijn geworden.
Na vele eeuwen weer terug
Half juni 2005 verschenen er in de pers diverse berichten dat wetenschappers van het Natural Medicine Research Center van de Hadassah Medical Organisation in Jerusalem erin waren geslaagd uit een dadelpalmzaadje van 2000 jaar oud een jong palmboompje op te kweken. Het zaadje was gevonden in Massada. Op dat moment was het boompje ongeveer dertig centimeter hoog en het groeit nog steeds door.
Het zaadje is afkomstig van de Judese dadelpalm die al voor de Middeleeuwen is uitgestorven. De huidige dadelpalmen in Israël zijn na de tweede wereldoorlog geïmporteerd uit Californië. De Californische dadelpalmen op hun beurt komen van origine weer uit Irak.
Waardevolle eigenschappen
Sarah Sallon, hoofd van het Natural Medicine Research Center, doet onderzoek naar medicinale eigenschappen van planten uit het Midden-Oosten. Volgens haar had de oorspronkelijke Judese dadelpalm vermoedelijk bijzondere medicinale eigenschappen.
Waarschijnlijk zijn deze medicinale eigenschappen in de huidige gekweekte soorten verloren gegaan. Men hoopt dat dit palmpje ze nog wel bezit. DNA onderzoek moet hierover uitkomst bieden. Een van de bladeren is inmiddels naar een laboratorium gestuurd voor een DNA analyse. Het boompje wordt ondertussen minutieus in de gaten gehouden, want ieder detail is van belang. Zo valt op dat een van de uitgekomen bladeren veel langer is dan normaal.
Medicinale plant
De Judese dadelpalm wordt zowel in de bijbel en de koran als in de klassieke oudheid geroemd als medicinale plant. In de oudheid werden dadels op grote schaal ingezet bij het bestrijden van bijvoorbeeld infecties en tumoren. Sarah Sallon hoopt dan ook dat het in de toekomst mogelijk zal zijn nieuwe medicijnen te ontwikkelen op basis van de specifieke medicinale eigenschappen van deze palm.
'We denken dat de medicijnen uit de oudheid de medicijnen van de toekomst kunnen worden', aldus Sarah Sallon.
Toch zullen de Israëlische wetenschappers nog heel wat jaren geduld moeten uitoefenen voordat ze hun theorieën kunnen gaan testen. Het duurt namelijk zo'n dertig jaar voordat de dadelpalm vrucht draagt. Als hij al overleeft én vrouwelijk blijkt te zijn. De mannelijke en vrouwelijke bloemen groeien aan afzonderlijke bomen en alleen de vrouwelijke planten dragen vrucht. Bestuiving vindt plaats door de wind of door insecten.
Massada
De dadelpalmzaadjes zijn dertig jaar geleden gevonden door de archeoloog Ehud Netzer bij opgravingen in Massada. Massada is een fort op een rots bij de Dode Zee. Hier hebben in 73 na Christus Joodse zeloten heftig verzet geboden tegen de Romeinen en uiteindelijk massaal zelfmoord gepleegd. Netzer trof de zaden aan in een voorraadkamer. De zaden kwamen terecht bij Mordechai Kislef, hoofd botanische archeologie aan de Bar-ILan universiteit, die er drie afstond aan Sarah Sallon. Een van de zaadjes is opgestuurd naar de universiteit van Zürich waar via de C-14 methode is vastgesteld dat de zaden ongeveer tweeduizend jaar oud zijn. Ze zouden dus inderdaad uit de tijd van de opstand van de Joodse zeloten tegen de Romeinen kunnen zijn.
Heel bijzonder is dat er nog genetisch materiaal in het zaadje aanwezig is. Het DNA kan volgens Sarah Sallon intact gebleven zijn door de uitzonderlijke droge atmosfeer van Massada. Vanwege het ontbreken van elke bron van water op de bergtop waarop Massada ligt raakte het genetisch materiaal van het zaadje niet beschadigd door binnendringend vocht. Wetenschappers hebben het vermoeden dat eeuwenlang contact met vocht zaad kan beschadigen en de kiemkracht kan verkleinen. Veranderingen in de watermoleculen die op termijn optreden onder invloed van UV-straling zouden daarvan de oorzaak kunnen zijn.
Groei
Sarah Sallon gaf de zaadjes aan Elaine Solowey, expert op het gebied van onder andere dadelpalmen en het opkweken van zeldzame planten.
Elaine Solowey weekte de zaadjes in heet water om de buitenkant -het velletje- zacht te maken, behandelde ze vervolgens met een zuur rijk aan hormonen en met enzymenrijke mest op basis van onder andere zeewier. Daarna werden ze in nieuwe potten met verse potgrond gestopt (25 januari j.l.) en drupsgewijze besproeid. Na vijf weken verscheen er in een van de potten het eerste teken van leven en inmiddels heeft het plantje al zeven bladeren. De eerste twee bladeren zagen er volgens Elaine Solowey vreemd uit, nerfloos en bleek: 'alsof ze moeite hadden uit het zaadje te komen'. Maar de volgende bladeren gingen steeds meer op normale dadelpalmbladeren lijken.
'Meestal vallen plantjes van heel oude zaden om en gaan snel dood', zegt Elaine Solowey. 'Ze hebben het grootste deel van hun voedingsstoffen verbruikt om in leven te blijven'. Tot nog toe groeit het palmpje nog steeds door. Het wordt in strenge quarantaine gehouden.
Oude plant
Dadelpalmen zijn al heel oude planten. Het is een van de eerste bloemplanten. De vroegste vondst, alleen een blad, dateert uit het Krijt (135-65 miljoen jaar geleden). In die tijd liepen ook de dinosauriërs op aarde rond; op het eind van het Krijt stierven de dino's uit.
In de volgende periode, het Paleoceen (65-56,5 miljoen jaar geleden), kwamen de dadelpalmen al meer voor en tijdens het Eoceen (56,5-35,5 miljoen jaar geleden) was de plant in grote aantallen aanwezig. Er zijn behalve blad ook fossiele bloemen en vruchten uit het Eoceen gevonden.
De dadelpalm is het symbool van het oude Israël. De Romeinse schrijver Plinius (eerste eeuw na Chr.) beschrijft in zijn Naturalis Historia dat er zich talloze dadelpalmbossen uitstrekten van het Meer van Galilea tot aan de Dode Zee. Jericho was beroemd om z'n dadelpalmen. Van de dadels uit Judea werd gezegd dat ze het leven verlengden en infecties bestreden; ze dienden als laxeermiddel en ook als afrodisiacum.
Afbeeldingen van de dadelpalm zijn te vinden op oude Israëlische munten en buiten Israël in Egyptische hieroglyfen en op de wandschilderingen van Pompeji.
Zelfs vandaag de dag nog siert een dadelpalm een Israëlische munt.
Verspreidingstactieken
Hoe heeft deze plant zo goed kunnen overleven? De soort beschikt kennelijk over goede verspreidings- en overlevingstechnieken. Onder gunstige omstandigheden kan het zaad heel lang z'n kiemkracht behouden, getuige de zaadjes uit Massada.
Peter van Welzen van het Nationaal Herbarium in Leiden vermoedt net als Sarah Sallon dat de zaadjes uit Massada hun kiemkracht hebben kunnen bewaren doordat ze in een droge en rustige omgeving lagen. Ze konden daar niet opgegeten worden of wegwaaien. Hij verwacht dat er een goede kans is dat de genetische eigenschappen bewaard zijn geblevenen en dat het DNA niet is gedegenereerd. Anders zou het zaad niet hebben kunnen ontkiemen.
Zaden kennen een aantal verspreidingstactieken: door de wind (pluis van paardenbloem), door water, door de plant zelf (zaden wegschieten), door dieren en door zwaartekracht. In de tropen en subtropen zijn vlezige vruchten zoals dadels erg aantrekkelijk voor vrucht-etende dieren die dan weer voor de verspreiding van de zaden zorgen. Zaden zijn optimaal ervoor uitgerust om de soort in stand te houden. De plaats waar zaden terchtkomen is van groot belang. Als ze niet op een gunstige plek terechtkomen zijn ze ten dode opgeschreven.
Judese dadelpalm uit Israël verdwenen
Ondanks de knappe overlevingstechnieken heeft de Judese Phoenix dactylifera het toch niet gered. Hij is al voor de Middeleeuwen uit Israël verdwenen. Volgens Isabel van Waveren, conservator paleobotanie in Naturalis, zou dit een gevolg kunnen zijn van verwoestijning. Zij acht het heel goed mogelijk dat overbegrazing door schapen en geiten ervoor gezorgd heeft dat veel gebieden kaal gegeten zijn waardoor andere planten afstierven en het grondwaterpeil zakte. Uiteindelijk heeft toen ook de dadelpalm het loodje gelegd. Daarnaast is er nog een andere mogelijkheid. In de periode dat de Judese dadelpalm uitstierf begon de Kleine IJstijd. Deze zorgde wereldwijd voor lagere temperaturen, een omstandigheid die mogelijk naast verwoestijning van invloed kan zijn geweest op het verdwijnen van de Judese dadelpalm.
Palmenfamilie
De dadelpalm (Phoenix dactylifera) behoort tot de Palmenfamilie (Arecaceae), een uitgebreide familie met ongeveer 3500 soorten. Ander bekende leden zijn de kokospalm (Cocos nucifera) en de klimmende palmsoort Calamus rotang. Van de gedroogde stengels van de Calamus rotang worden de bekende rotan meubels gemaakt.
In tegenstelling tot andere bomen hebben de meeste palmen een enkele, onvertakte stam zonder bast die in de loop van de jaren niet dikker wordt. De bladeren zijn vaak zeer groot en groenblijvend. Ze verschijnen uit de kop van de stam evenals de bloemen. De kleine bloemen zitten meestal in grote, zware trossen.
Palmbomen worden naar de vorm van hun blad ingedeeld. Waaierpalmen (Trachycarpus) hebben handvormige bladeren, veerpalmen (Phoenix dactylifera) hebben geveerde bladeren.
De meeste palmsoorten komen voor in de tropen en subtropen.
Dadelpalm
De Phoenix dactylifera is inheems in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Hij zorgt daar voor de karakteristieke beplanting bij oases. Het is namelijk een diepwortelende boom die zelfs in de woestijn wil groeien zolang er maar grondwater aanwezig is. Daarnaast tref je de dadelpalm ook aan op de Canarische eilanden, Zuid-Europa en in het zuiden van de Verenigde Staten. Hij is gevoelig voor kou.
Dadelpalmen kunnen wel tot dertig meter hoog worden met een kroonomvang van zo'n tien meter en een stamomvang tot één meter dikte. De stam is opgebouwd uit de oude aanhechtingen van de bladeren en krijgt op die manier een opvallend patroon. De geveerde bladeren staan op stevige stengels in kransen van ruim twintig stuks aan de top van de boom. Bladeren en stengels kunnen tot zes meter lang worden. Bij de bloei groeien lange bloemtrossen tussen de bladeren door waaruit zich na de vruchtzetting lange, dikke trossen met vruchten vormen: de dadels. Behalve de dadels worden ook de bladeren en het hout benut. Uit het suikerhoudende sap van de bloemkolven ontstaat door gisting palmwijn. Een oud Perzisch lied vermeldt maar liefst 360 manieren waarop de dadelpalm van nut kan zijn.
Dadels
Dadels zijn dus palmboomvruchten. De dadelpalm wordt juist om de eetbare vruchten, rijk aan suiker, in sub-tropische gebieden op grote schaal gekweekt. Een volwassen boom kan grote hoeveelheden dadels produceren. Trossen van tien-vijftien kilo zwaar zijn geen uitzondering, afhankelijk van de leeftijd, de bodemgesteldheid, klimaat en aanwezige water. De dadels zijn rond of ovaal, zo groot als pruimen en lichtgeel tot bruin van kleur. Jonge palmen bloeien de eerste (tientallen) jaren niet, maar daarna jaarlijks.
Dadels zijn zeer voedzaam en horen in het Midden-Oosten en in Noord-Afrika tot het dagelijkse voedselpakket.
Toepasselijke naam
De soortnaam Phoenix dactylifera is heel oud en wordt al in de vierde eeuw voor Chr. in een Grieks natuurwetenschappelijk werk genoemd.
Phoenix komt van Phoenicisch. De Phoeniciërs hebben mogelijk de dadelpalm in het Middellandse zeegebied verspreid.
Dactylifera komt vanhet Griekse dactylos (dadel) en fero (dragen). Dus: dadeldragend.
Ook roept de naam associaties op met de mythologische Phoenix. De vogel die volgens de Griekse mythologie uit zijn eigen as herrees. Heel toepasselijk in verband met de Judese Phoenix dactylifera die na 2000 jaar weer is 'herrezen' .
gr kasper
